Verantwoordelijk voor de problemen van hygroscopiciteit zijn een aantal factoren, zoals optrekkend vocht, doorslaand vocht door inwendige condensatie.
Materialen die water opnemen veranderen ten aanzien van het droge materiaal in:
- lengte
- omvang
- gewicht
- sterkte
- geleiding
Veel bouwmaterialen hebben een poreuze structuur. Via de poriën van deze bouwmaterialen dringt waterdamp of water diep in. We noemen dat de capillaire opzuiging of capillaire werking. Vervolgens bindt het vocht zich in meerdere of mindere mate aan de moleculen, waaruit de constructie is opgebouwd. Dit noemen we het hygroscopische karakter (hygroscopiciteit) van het materiaal. Materialen met een groot percentage fijne poriën (microporiën) zijn sterk hygroscopisch.
Hygroscopische bouwmaterialen
Soms kan het vochtgehalte van een materiaal zo hoog worden dat er gunstige omstandigheden ontstaan voor de ontwikkeling van schimmel. Enkele voorbeelden van sterk hygroscopische materialen zijn gipskartonplaten, gips, pleisters, hout en behangpapier. En dit zijn in de praktijk juist de traditionele afwerkingsmaterialen. Er dient dus voor te worden gezorgd, dat het vochtgehalte in ruimten niet te hoog blijft.
Hygroscopisch zout zichtbaar als witte uitslag en rechts als kristallen (witte pluisjes) op de muur.
Hygroscopische zouten
In metselwerk kunnen zouten voorkomen. Omdat deze muurzouten het in de lucht aanwezige water aantrekken, bevorderen ze het extra vochtig worden van de materialen. Door het uitzetten van deze zouten komt er spanning in het materiaal. In grondvocht en zure regen zitten opgeloste zouten. Als dit vocht in het metselwerk of pleisterwerk terecht komt, blijven de zouten na verdamping achter.
Oplossing Zoutsanering
Doordat deze zouten steeds weer nieuw vocht aantrekken met steeds weer nieuwe zouten zal het proces zich steeds meer versterken. De concentratie van deze hygroscopische zouten (uitbloei) kan zelfs zo hoog worden, waardoor de muur of het pleisterwerk constant vochtig blijft. Wanneer muurzouten niet worden bestreden is het is niet mogelijk om in bewoonde vertrekken een lage luchtvochtigheid in stand te houden. Het hygroscopische effect van zouten kan nooit vermeden worden. De voornaamste oplosbare zouten die in metselwerk kunnen voorkomen zijn sulfaten, nitraten, chloriden en carbonaten. Om hygroscopische zouten (muurzouten) te bestrijden is dus een zoutsanering noodzakelijk.